Çarşamba günü, Avrupa'daki bir müzayede evi, Gustav Klimt'in bir tablosunu, açık artırma öncesi tahmini olarak en az 30 milyon euro (yaklaşık 32 milyon dolar) karşılığında satışa çıkaracak.
Bunu satın alan kişi, büyük eserleri nadiren satışa sunulan bir sanatçının tablosunun yanı sıra konusu, menşei ve şu anki sahibi bilinmeyen, kamuya açık olmayan veya tartışma konusu olan bir portre de alacak.
Tabloyu satan müzayedeci, Sotheby's veya Christie's gibi uluslararası ağır sıkletlerden biri değil; ben, Viyana'da bugüne kadarki en büyük müzayedeyi 2010'da gerçekleştiren yerel bir ev olan Kinsky'yim: 6,1 milyon dolarEgon Schiele'nin bir tablosu için.
Ocak ayında gizemli Klimt eserinin satışını duyuran bir basın toplantısında im Kinsky'nin eş genel müdürü Ernst Ploil şunları söyledi: “Her şey karanlıkta. Ne zaman bir şey tartışılsa, karşı argümanlar da ortaya çıkıyor.”
Tartışmanın bir kısmı tasvir edilen genç kadının kimliği etrafında dönüyor. Avusturya'nın Üçüncü Reich'a ilhak edildiği “Anschluss” sırasında sanat eserine ne olduğu hakkında başka sorular ortaya çıktı.
Tablo o dönemde Yahudi bir aileye aitti ve Avusturya'daki Yahudi nüfusun Naziler tarafından zulüm gördüğü, sınır dışı edildiği, öldürüldüğü ve mallarının yağmalandığı yıllarda tabloya ne olduğuna dair hiçbir belge yok.
Portreyle ilgili sorular, son derece dekoratif tabloları artık sanat piyasasının en imrenilen ödülleri arasında yer alan, etkili Viyana Ayrılık hareketinin kurucularından biri olan Klimt'in bu çalışmasının satışına olan ilgiyi daha da artırdı. Geçtiğimiz Haziran ayında “Hayranlı Kadın” adlı eseri Londra'daki Sotheby's'de 108,4 milyon dolar hasılat yapmıştı.
“Bayan Lieser'in Portresi” olarak bilinen bu tablonun hikayesi, 1917'de Viyana'da, zengin bir Yahudi ailenin genç kızının, poz vermek için Klimt'in stüdyosuna yaptığı dokuz ziyaretten ilkini yapmasıyla başlıyor.
Klimt'in not defteri, yetersiz de olsa, konunun kimliğine dair bir ipucu sunuyor. Zengin Lieser ailesinin bir üyesi anlamına gelen “Lis”in her ziyaretini belgeliyor. Ancak Avusturya'nın ilk mekanik kenevir ipi ve sicim fabrikasını kuran Almanya doğumlu iki kardeş Justus ve Adolf Lieser'in her ikisinin de ergenlik çağında kızları vardı.
Portre hiçbir zaman tamamlanmadı. Sanat tarihçileri, imzasız tuvalin, sanatçı 1918'de grip salgını sırasında öldüğünde Klimt'in stüdyosunda olduğuna inanıyor. Onlarca yıldır tablo yalnızca 1920'lerde çekilen siyah beyaz bir fotoğrafla biliniyordu. Bundan sonra portrenin nerede olduğu büyük ölçüde bilinmiyordu.
Müzayede evi “Fräulein Lieser”in iki genç kızdan birini temsil ettiğinden şüpheleniyor Lilly olarak bilinen Henriette Lieser: ya saygın bir ekonomist olan Helene ya da ünlü bir dansçı olan Annie. Yüzyıl sonu Viyana'sının en zenginlerinden biri olan Landau ailesinin bir üyesi olan Lilly, 1905'te Justus Lieser'den boşandı ve Viyana avangardının destekçisi oldu.
Im Kinsky'nin önerisi, Avusturya Ulusal Kütüphanesi'ndeki tablonun eski siyah beyaz fotoğrafının negatifindeki envanter kartına dayanıyor. Harita, portrenin 1925'te Lilly'nin Argentinierstrasse'deki görkemli evinde asılı olduğunu gösteriyor.
Katalog, Lilly'nin 1942'de Naziler tarafından sınır dışı edildiğini ve 1943'te Auschwitz'de öldürüldüğünü söylüyor.
Ama kızları Holokost'tan sağ kurtuldu. Her ikisinin de İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Klimt'i bulmaya ya da sahiplenmeye kalkışmadığı bilinmiyor. Ve tablo Lilly Lieser tarafından yayınlanmadı Değerli varlıkların beyanı 1938'de Almanya ve Avusturya'daki tüm Yahudilerin Nazilere kaydolmak zorunda kaldığını.
Ancak Avusturya gazetesinde güncel araştırma ve makaleler Standartportrenin Lilly'nin kızlarından birine ait olduğu görüşünü destekliyor. Makalelerde yakın zamanda arşivlerde keşfedilen 1961 yılına ait mektuplar anlatılıyor. MumokViyana Modern Sanat Müzesi, tablonun o dönemde Adolf Hagenauer adında bir adama ait olduğunu öne sürüyor.
Bir mektupta Hagenauer, müzenin küratörü ve müstakbel müdürü Werner Hofmann tarafından azarlanıyor ve Hofmann onu portreyi Lilly gibi “gaz odalarında ölen” bir Yahudi'den almakla suçluyor.
Kitabın yazarı Georg Gaugusch'un araştırmasına göre, bir aile bakkalının müdürü olan Hagenauer, Anschluss döneminde Lilly Lieser'in uşağının kızıyla evliydi. 5.000 sayfalık bir hikaye Viyana'daki Yahudi üst burjuvazisi hakkında.
Standard makalelerini yazan Gaugusch ve Olga Kronsteiner, Hagenauer'in Nazi Partisi'ne üyelik için başvurduğu bilinen 1938'de Yahudilere yönelik zulüm arttığında, Lilly'nin tabloyu erzak karşılığında Hagenauer'e takas ettiği olasılığını gündeme getirdi.
Der Standard'a göre Hagenauer sonunda Klimt'i kızına verdi. Gazete, kızının geçen yıl tabloyu artık bilinmeyen satıcı olan uzak bir akrabasına bıraktıktan sonra öldüğünü bildirdi. Ploil bir e-postada Standardın bu ayrıntıda doğru olduğunu söyledi.
Ancak iki Klimt uzmanı Tobias Natter ve Alfred Weidinger, tablonun aslında başka bir genç kızı tasvir ettiğini söylüyor: Justus'un erkek kardeşi Adolf ve karısı Silvia'nın kızı Margarethe Constance Lieser. Adolf 1919'da öldü. Margarethe, 1921'de Macar Katolik din değiştiren Henry de Gelsey ile evlendi ve Budapeşte'ye, 1938'de de annesine taşındı.
Weidinger bir e-postada Margarethe'nin oğluyla 2007'de tanıştığını söyledi. William de Gelsey, bir yatırım bankacısı. 2021'de Londra'da çocuksuz ölen de Gelsey'in tabloyu bulmak için kendisinden yardım istediğini söyledi.
Weidinger, Klimt'in annesinin portresini yaptığına ikna olduğunu söyledi: “Bunda hiçbir şüphe olmadığını, çünkü ailesinin sürekli annesinin portresinden bahsettiğini söyledi.”
De Gelsey, vasiyetinde tablonun yeniden keşfedilip satılması durumunda Katolik bir hayır kurumuna bağış yapılması yönünde hüküm koydu ancak Klimt portresini hiçbir zaman tescil ettirmedi. Sanat Kayıpları Kaydıçalınan sanat eserlerini bulup kurtaran.
Weidinger ve Natter, müzayede evinin kendilerine tabloyla ilgili fikirlerini sormadığını söyledi. Natter bir e-postasında şunu yazdı: “Tüm uluslararası standartların aksine, müzayede evi, her ikisi de bir katalog yayınlamış olan önde gelen iki Klimt uzmanını dahil edemedi.”
Im Kinsky, bir e-postada, Natter'a tabloyla ilgili görüşlerinin kataloğundan bilindiği için yaklaşmadıklarını, ancak en az üç bağımsız sanat tarihçisine danıştıklarını söyledi.
Im Kinsky'nin müzayede kataloğu, tabloyu satma çabalarının bir parçası olarak, mevcut sahiplerinin tablonun kökenindeki “birçok belirsizliği ve tarihsel boşluğu” fark ettiğini ve Lieser ailesinin yasal halefleri ile “adil ve adil bir çözüm” bulduğunu belirtiyor. Bu anlaşmaya göre, tabloyu kimin sipariş ettiği ve Lieser'in üç kızından hangisinin resmedildiği “tamamen hukuki açıdan önemsizdir”.
Ploil, Lieser'in kızının tasviri ne olursa olsun, tablonun Nazi döneminde yasa dışı yollarla elde edildiğini söyledi. “Nazi döneminde her türlü uzaklaştırma yasa dışı olarak değerlendirilmelidir” dedi.
Aynı zamanda Viyana hukuk firmasının ortağı olan Ploil, de Gelsey'in aday gösterdiği hayır kurumunun müzayededen yararlanıp faydalanmayacağı sorusuna yanıt verdi Ploil BoeschBir e-postada, bir gizlilik maddesinin bu spesifik nokta hakkında yorum yapmasını engellediğini ancak “Adolf, Justus ve Henriette Lieser'in tüm yasal haleflerinin anlaşmanın bir parçası olduğunu” söyledi.
De Gelsey malikanesini yöneten Londra hukuk firması Wedlake Bell'in avukatı Jil Birnbaum, anlaşmaya William ve 2006 yılında ölen kardeşi Alexander'ın mirasçılarının da dahil olduğunu söyledi.
Avusturya yasalarına göre, mal sahipleri ve yasal varisler arasındaki yasal anlaşmalar, belirli koşullar altında, çalınan bir sanat eserinin resmi olarak iadesi yerine iade konusunu düzenleyebilir. Daha sonra iş için devlet tarafından bir ihracat lisansı verilmesi gerekir. Avusturya Federal Anıtlar Ofisi, 23 Ekim 2023'te Klimt'e böyle bir onay verdi.
Cumhurbaşkanlığı İcra Direktörü Erika Jakubovits, “Geri ödeme çok hassas bir konu ve çok fazla araştırma yapmamız ve bilgiler konusunda çok hassas olmamız gerekiyor” dedi. Viyana Yahudi CemaatiViyana Yahudi Cemaati.
Jakubovits, “Anlaşma yapılabilecek kişiler yalnızca hak mirasçıları olmalıdır” dedi. “Uzlaşma işlemleri başlatılmadan önce, mirasçılar hakkında hukuki bir görüş oluşturulmalıdır” diye ekledi ve “Bayan Lieser'in Portresi”nin yasal mirasçıları hakkında açık sorular olarak gördüğü şeylere değindi.
Standard'da yayınlanan son çalışma, Lieser kızının muhtemelen geleceğin ekonomisti Helene olduğunu öne sürse de Ploil, bir e-postada bu noktada fazla ileri gitmemenin ve portrenin konusunu spesifik olarak belirlemenin önemli olduğunu söyledi.
Kendisi, de Gelsey ailesinin avukatlarının “tabloyu Adolf Lieser'in yaptırdığı yönünde hâlâ karşıt görüşte olduklarını, tablonun Helene'i değil Margarethe Lieser'i gösterdiğini” belirtti.
Kararsızlık nedeniyle Ploil şunları söyledi: “Katalog değiştirilmeyecek veya ekleme yapılmayacak.”
Klimt araştırmacısı Natter, kızın kimliğinin geniş kapsamlı sonuçlar doğurduğunu söyledi. “Kimlik önemlidir çünkü müşteriye geri dönmemize olanak tanır ve bize menşei ve sahiplik geçmişi hakkında çok şey anlatır” dedi. “Bu gerçekten bir fark yaratıyor.”
Bunu satın alan kişi, büyük eserleri nadiren satışa sunulan bir sanatçının tablosunun yanı sıra konusu, menşei ve şu anki sahibi bilinmeyen, kamuya açık olmayan veya tartışma konusu olan bir portre de alacak.
Tabloyu satan müzayedeci, Sotheby's veya Christie's gibi uluslararası ağır sıkletlerden biri değil; ben, Viyana'da bugüne kadarki en büyük müzayedeyi 2010'da gerçekleştiren yerel bir ev olan Kinsky'yim: 6,1 milyon dolarEgon Schiele'nin bir tablosu için.
Ocak ayında gizemli Klimt eserinin satışını duyuran bir basın toplantısında im Kinsky'nin eş genel müdürü Ernst Ploil şunları söyledi: “Her şey karanlıkta. Ne zaman bir şey tartışılsa, karşı argümanlar da ortaya çıkıyor.”
Tartışmanın bir kısmı tasvir edilen genç kadının kimliği etrafında dönüyor. Avusturya'nın Üçüncü Reich'a ilhak edildiği “Anschluss” sırasında sanat eserine ne olduğu hakkında başka sorular ortaya çıktı.
Tablo o dönemde Yahudi bir aileye aitti ve Avusturya'daki Yahudi nüfusun Naziler tarafından zulüm gördüğü, sınır dışı edildiği, öldürüldüğü ve mallarının yağmalandığı yıllarda tabloya ne olduğuna dair hiçbir belge yok.
Portreyle ilgili sorular, son derece dekoratif tabloları artık sanat piyasasının en imrenilen ödülleri arasında yer alan, etkili Viyana Ayrılık hareketinin kurucularından biri olan Klimt'in bu çalışmasının satışına olan ilgiyi daha da artırdı. Geçtiğimiz Haziran ayında “Hayranlı Kadın” adlı eseri Londra'daki Sotheby's'de 108,4 milyon dolar hasılat yapmıştı.
“Bayan Lieser'in Portresi” olarak bilinen bu tablonun hikayesi, 1917'de Viyana'da, zengin bir Yahudi ailenin genç kızının, poz vermek için Klimt'in stüdyosuna yaptığı dokuz ziyaretten ilkini yapmasıyla başlıyor.
Klimt'in not defteri, yetersiz de olsa, konunun kimliğine dair bir ipucu sunuyor. Zengin Lieser ailesinin bir üyesi anlamına gelen “Lis”in her ziyaretini belgeliyor. Ancak Avusturya'nın ilk mekanik kenevir ipi ve sicim fabrikasını kuran Almanya doğumlu iki kardeş Justus ve Adolf Lieser'in her ikisinin de ergenlik çağında kızları vardı.
Portre hiçbir zaman tamamlanmadı. Sanat tarihçileri, imzasız tuvalin, sanatçı 1918'de grip salgını sırasında öldüğünde Klimt'in stüdyosunda olduğuna inanıyor. Onlarca yıldır tablo yalnızca 1920'lerde çekilen siyah beyaz bir fotoğrafla biliniyordu. Bundan sonra portrenin nerede olduğu büyük ölçüde bilinmiyordu.
Müzayede evi “Fräulein Lieser”in iki genç kızdan birini temsil ettiğinden şüpheleniyor Lilly olarak bilinen Henriette Lieser: ya saygın bir ekonomist olan Helene ya da ünlü bir dansçı olan Annie. Yüzyıl sonu Viyana'sının en zenginlerinden biri olan Landau ailesinin bir üyesi olan Lilly, 1905'te Justus Lieser'den boşandı ve Viyana avangardının destekçisi oldu.
Im Kinsky'nin önerisi, Avusturya Ulusal Kütüphanesi'ndeki tablonun eski siyah beyaz fotoğrafının negatifindeki envanter kartına dayanıyor. Harita, portrenin 1925'te Lilly'nin Argentinierstrasse'deki görkemli evinde asılı olduğunu gösteriyor.
Katalog, Lilly'nin 1942'de Naziler tarafından sınır dışı edildiğini ve 1943'te Auschwitz'de öldürüldüğünü söylüyor.
Ama kızları Holokost'tan sağ kurtuldu. Her ikisinin de İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Klimt'i bulmaya ya da sahiplenmeye kalkışmadığı bilinmiyor. Ve tablo Lilly Lieser tarafından yayınlanmadı Değerli varlıkların beyanı 1938'de Almanya ve Avusturya'daki tüm Yahudilerin Nazilere kaydolmak zorunda kaldığını.
Ancak Avusturya gazetesinde güncel araştırma ve makaleler Standartportrenin Lilly'nin kızlarından birine ait olduğu görüşünü destekliyor. Makalelerde yakın zamanda arşivlerde keşfedilen 1961 yılına ait mektuplar anlatılıyor. MumokViyana Modern Sanat Müzesi, tablonun o dönemde Adolf Hagenauer adında bir adama ait olduğunu öne sürüyor.
Bir mektupta Hagenauer, müzenin küratörü ve müstakbel müdürü Werner Hofmann tarafından azarlanıyor ve Hofmann onu portreyi Lilly gibi “gaz odalarında ölen” bir Yahudi'den almakla suçluyor.
Kitabın yazarı Georg Gaugusch'un araştırmasına göre, bir aile bakkalının müdürü olan Hagenauer, Anschluss döneminde Lilly Lieser'in uşağının kızıyla evliydi. 5.000 sayfalık bir hikaye Viyana'daki Yahudi üst burjuvazisi hakkında.
Standard makalelerini yazan Gaugusch ve Olga Kronsteiner, Hagenauer'in Nazi Partisi'ne üyelik için başvurduğu bilinen 1938'de Yahudilere yönelik zulüm arttığında, Lilly'nin tabloyu erzak karşılığında Hagenauer'e takas ettiği olasılığını gündeme getirdi.
Der Standard'a göre Hagenauer sonunda Klimt'i kızına verdi. Gazete, kızının geçen yıl tabloyu artık bilinmeyen satıcı olan uzak bir akrabasına bıraktıktan sonra öldüğünü bildirdi. Ploil bir e-postada Standardın bu ayrıntıda doğru olduğunu söyledi.
Ancak iki Klimt uzmanı Tobias Natter ve Alfred Weidinger, tablonun aslında başka bir genç kızı tasvir ettiğini söylüyor: Justus'un erkek kardeşi Adolf ve karısı Silvia'nın kızı Margarethe Constance Lieser. Adolf 1919'da öldü. Margarethe, 1921'de Macar Katolik din değiştiren Henry de Gelsey ile evlendi ve Budapeşte'ye, 1938'de de annesine taşındı.
Weidinger bir e-postada Margarethe'nin oğluyla 2007'de tanıştığını söyledi. William de Gelsey, bir yatırım bankacısı. 2021'de Londra'da çocuksuz ölen de Gelsey'in tabloyu bulmak için kendisinden yardım istediğini söyledi.
Weidinger, Klimt'in annesinin portresini yaptığına ikna olduğunu söyledi: “Bunda hiçbir şüphe olmadığını, çünkü ailesinin sürekli annesinin portresinden bahsettiğini söyledi.”
De Gelsey, vasiyetinde tablonun yeniden keşfedilip satılması durumunda Katolik bir hayır kurumuna bağış yapılması yönünde hüküm koydu ancak Klimt portresini hiçbir zaman tescil ettirmedi. Sanat Kayıpları Kaydıçalınan sanat eserlerini bulup kurtaran.
Weidinger ve Natter, müzayede evinin kendilerine tabloyla ilgili fikirlerini sormadığını söyledi. Natter bir e-postasında şunu yazdı: “Tüm uluslararası standartların aksine, müzayede evi, her ikisi de bir katalog yayınlamış olan önde gelen iki Klimt uzmanını dahil edemedi.”
Im Kinsky, bir e-postada, Natter'a tabloyla ilgili görüşlerinin kataloğundan bilindiği için yaklaşmadıklarını, ancak en az üç bağımsız sanat tarihçisine danıştıklarını söyledi.
Im Kinsky'nin müzayede kataloğu, tabloyu satma çabalarının bir parçası olarak, mevcut sahiplerinin tablonun kökenindeki “birçok belirsizliği ve tarihsel boşluğu” fark ettiğini ve Lieser ailesinin yasal halefleri ile “adil ve adil bir çözüm” bulduğunu belirtiyor. Bu anlaşmaya göre, tabloyu kimin sipariş ettiği ve Lieser'in üç kızından hangisinin resmedildiği “tamamen hukuki açıdan önemsizdir”.
Ploil, Lieser'in kızının tasviri ne olursa olsun, tablonun Nazi döneminde yasa dışı yollarla elde edildiğini söyledi. “Nazi döneminde her türlü uzaklaştırma yasa dışı olarak değerlendirilmelidir” dedi.
Aynı zamanda Viyana hukuk firmasının ortağı olan Ploil, de Gelsey'in aday gösterdiği hayır kurumunun müzayededen yararlanıp faydalanmayacağı sorusuna yanıt verdi Ploil BoeschBir e-postada, bir gizlilik maddesinin bu spesifik nokta hakkında yorum yapmasını engellediğini ancak “Adolf, Justus ve Henriette Lieser'in tüm yasal haleflerinin anlaşmanın bir parçası olduğunu” söyledi.
De Gelsey malikanesini yöneten Londra hukuk firması Wedlake Bell'in avukatı Jil Birnbaum, anlaşmaya William ve 2006 yılında ölen kardeşi Alexander'ın mirasçılarının da dahil olduğunu söyledi.
Avusturya yasalarına göre, mal sahipleri ve yasal varisler arasındaki yasal anlaşmalar, belirli koşullar altında, çalınan bir sanat eserinin resmi olarak iadesi yerine iade konusunu düzenleyebilir. Daha sonra iş için devlet tarafından bir ihracat lisansı verilmesi gerekir. Avusturya Federal Anıtlar Ofisi, 23 Ekim 2023'te Klimt'e böyle bir onay verdi.
Cumhurbaşkanlığı İcra Direktörü Erika Jakubovits, “Geri ödeme çok hassas bir konu ve çok fazla araştırma yapmamız ve bilgiler konusunda çok hassas olmamız gerekiyor” dedi. Viyana Yahudi CemaatiViyana Yahudi Cemaati.
Jakubovits, “Anlaşma yapılabilecek kişiler yalnızca hak mirasçıları olmalıdır” dedi. “Uzlaşma işlemleri başlatılmadan önce, mirasçılar hakkında hukuki bir görüş oluşturulmalıdır” diye ekledi ve “Bayan Lieser'in Portresi”nin yasal mirasçıları hakkında açık sorular olarak gördüğü şeylere değindi.
Standard'da yayınlanan son çalışma, Lieser kızının muhtemelen geleceğin ekonomisti Helene olduğunu öne sürse de Ploil, bir e-postada bu noktada fazla ileri gitmemenin ve portrenin konusunu spesifik olarak belirlemenin önemli olduğunu söyledi.
Kendisi, de Gelsey ailesinin avukatlarının “tabloyu Adolf Lieser'in yaptırdığı yönünde hâlâ karşıt görüşte olduklarını, tablonun Helene'i değil Margarethe Lieser'i gösterdiğini” belirtti.
Kararsızlık nedeniyle Ploil şunları söyledi: “Katalog değiştirilmeyecek veya ekleme yapılmayacak.”
Klimt araştırmacısı Natter, kızın kimliğinin geniş kapsamlı sonuçlar doğurduğunu söyledi. “Kimlik önemlidir çünkü müşteriye geri dönmemize olanak tanır ve bize menşei ve sahiplik geçmişi hakkında çok şey anlatır” dedi. “Bu gerçekten bir fark yaratıyor.”